Prije tačno pola vijeka, samo deset mjeseci od osnivanja, tada perspektivni sarajevski bend “Bijelo dugme” je 18. novembra 1974. godine objavio svoj prvi album nazvan “Kad bi bio bijelo dugme” i preko noći zavladao domaćom rokenrol scenom u eksploziji popularnosti koja će ostati parametar uspjeha u sljedećih 50 godina.
Talentovani sastav koji je za Novu godinu održao svoj prvi koncert, vrlo brzo je serijom hit singlova i živih nastupa dodatno profilisao svoj zvuk, tako da je u studio ušao početkom oktobra i za par nedjelja imali su snimljen prvenac. Strogo muzički gledano, album predstavlja mješavinu nekoliko muzičkih stilova počevši od hard roka, bugija, glem roka i bluza sa čvrstim gitarskim rifovima, snažnom ritam sekcijom, melodičnim dionicama na klavijaturi i kvalitetnim Bebekovim pjevanjem.
Posmatrano sa distance od pola vijeka, danas je jasno da je album “Kad bi bio bijelo dugme” stvorio domaći rokenrol kao ozbiljan muzički, masovni i društveni fenomen, bez obzira sviđala se nekom ili ne njegova uloga u tom procesu.
Album je snimljen u postavi Željko Bebek (vokal), Goran Bregović (gitara), Vlado Pravdić (klavijature), Ipe Ivandić (bubnjevi) i Zoran Redžić (bas). Glavni kompozitor je naravno bio Bregović, koji je iskoristio uticaje hard-rok bendova poput “Led Cepelina”, dodao mrvicu glamura sastava kao što su “Slejd” i “Ti-Reks” te jasne pop uticaje, tad aktuelne grupe “Kokni rebels”, sve povezao sa tradicijom narodnog zvuka i tekstualnom tematikom po ukusu publike potekle iz ruralnog ambijenta SFRJ.
Talentovani Bregović je, uz vrhunsku vokalnu i instrumentalnu podršku ostatka grupe, povezao sve dijelove muzičkog biznisa, od imidža preko medijske percepcije do tekstova (uključujući i značajan doprinos pjesnika Duška Trifunovića), povezao u cjelinu koja će ponuditi domaćoj sceni nešto što će biti slušano u širem krugu publike od stanovnika glavnih gradova republika SFRJ.
Iz ove perspektive, jasno je da je Bregović koketirajući sa narodnim muzičkim elementima stvorio zvuk baziran prije svega na pjesničkim slikama o razuzdanim bekrijama, zavodnicima, konjima i selu, kojim je “Dugme” pronašlo savršen način da rokenrol izvuče iz urbanog okruženja i približi publici koja je odrastala uz zvukove rodnog kraja i narodna veselja sa harmonikom.
Na ploči su se našli već provjereni hitovi “Ne spavaj mala moja muzika dok svira”, “Selma”, “Bluz za moju bivšu dragu”, te numere “Sve ću da ti dam samo da zaigram” i “Patim evo deset dana” . Međutim, ono što je bend razlikovalo od mnogih drugih sastava tog vremena, jeste ubacivanje folk i etno motiva, koje do tog trenutka kao da su bili zabranjeni u rokenrolu, Pokojni rok kritičar Dražen Vrdoljak u svojoj recenziji objavljenoj 30. novembra 1974. , uvodni je dio prve numere nazvao “pastirskim”. Nekoliko nedjelja kasnije, u časopisu “Tina” već je korišten izraz “pastirski rok”, a taj termin je ubrzo preuzeo širi dio javnosti, koristeći ga često kao pogrdan izraz, ali i kao oznaku autentičnog rok podžanra sa ovih prostora.
Album je odmah po izlasku oborio rekord najprodavanijeg jugoslovenskog rok albuma, koji je prodat u više od 30.000 primjeraka, a konačan broj prodatih primjeraka bio je oko 150 hiljada uz bezbrojna piratska presnimavanja i izdanja. Ostalo je istorija, pisana sa devet studijskih albuma, desetinama kompilacija i živih albuma, stotinama koncerata i popularnošću koju nijedan drugi domaći bend nije ostvario, bez obzira na pokušaje, uključujući i solo radove njegovih članova.
Omot
Album svoju slavu jednako duguje čuvenom omotu dizajnera Dragana S. Stefanovića, koji je svojom fotografijom djevojačkih grudi sa bedžom “Bijelo dugme” na raskopčanoj košulji izazvao pravu revoluciju u domaćem dizajnu.
Stefanović je bio jedan od prvih dizajnera omota na prostorima bivše Jugoslavije, a četiri decenije nakon izdavanja albuma otkriveno je da je ime manekenke bilo Ljiljana Božanić. Stefanović je nastavio raditi na omotima albuma za bend, a jednako uspješan je bio i omot za drugi album “Šta bi dao da si na mom mjestu”, na kojem je ženska zadnjica. Omot za “Bitangu i princezu”, koji je trebalo da se sastoji od ženske štikle koja udara međunožje muškarca u bijelom odijelu, “Jugoton” je cenzurisao.
Glassrpske
